Wat als het probleem niet het probleem is?”
Een paar jaar geleden zat ik tegenover een klant – laten we haar Sophie noemen – die voortdurend boos werd op haar collega’s. Ze noemde zichzelf snel aangebrand. In vergaderingen schoot ze uit haar slof, thuis piekerde ze zich suf over wat ze anders had moeten zeggen, en ze baalde dat ze zichzelf steeds weer liet gaan.
Toen ik haar vroeg: “Wanneer is die boosheid wél nuttig geweest?”, keek ze me aan alsof ik gek was. Maar nog geen vijf minuten later realiseerde ze zich iets cruciaals: haar boosheid had haar ooit geholpen om zich te weren tegen grensoverschrijdend gedrag van een ex. In díe context was haar boosheid een redder in nood.
Dat moment? Dat is waar context herkadering zijn magie doet.
Als alles in jouw hoofd negatief klinkt, is het tijd om van kanaal te wisselen
Iedereen kent wel die situaties waarin bepaald gedrag totaal ongepast lijkt. Schreeuwen in een vergadering. Twijfelen aan jezelf vlak voor een presentatie. Controlerend gedrag naar je partner toe. Je denkt: “Waarom doe ik dit toch steeds?” Wat als ik je vertel dat er geen slecht gedrag bestaat – alleen gedrag dat niet past bij de context?
In NLP noemen we dat: context herkadering. Geen zweverig trucje, maar een krachtige manier om je brein letterlijk een ander script te geven. Niet door je gedrag te veroordelen, maar door het opnieuw te plaatsen. In een ander licht, in een andere setting.
Waarom boosheid soms je beste vriend is
Sophie’s verhaal is geen uitzondering. In mijn praktijk zie ik het dagelijks: mensen die zichzelf afwijzen om gedrag dat ooit exact was wat ze nodig hadden om te overleven, op te staan of zichzelf te beschermen.
Die twijfel? Die zorgde ervoor dat je vroeger nauwkeuriger werkte.
Dat controleergedrag? Dat hield je gezin ooit veilig.
Die woede? Die was je alarmbel.
Context herkadering vraagt je niet om iets te veranderen aan het gedrag zelf – maar om het opnieuw te bekijken. Wanneer was dit gedrag wél functioneel? En nog belangrijker: in welke context zou het zelfs waardevol zijn?
Hoe werkt context herkadering echt?
Laten we het concreet maken. Stel je voor: je hebt de neiging om overal controle over te willen houden. Je partner ergert zich eraan, je collega’s ook. Je denkt: “Ik moet loslaten.”
Maar als we dat gedrag onder de loep nemen en terugspoelen in de tijd, ontdekken we misschien dat jouw behoefte aan controle ooit ontstond in een chaotisch gezin waarin je geen grip had op wat er gebeurde. Daar was het controlegedrag jouw manier om veiligheid te creëren.
Door deze herkadering zie je ineens iets heel anders: je bent niet ‘een control freak’, je hebt een ijzersterk mechanisme ontwikkeld om veiligheid te waarborgen. En dat verdient erkenning.
Met die nieuwe lens kun je het gedrag vervolgens gaan bijsturen. Niet vanuit schuld, maar vanuit begrip.
NLP in actie: de sleutelvraag die alles verandert
De krachtigste vraag die ik gebruik tijdens context herkadering is:
“In welke situatie zou dit gedrag wél waardevol zijn?”
Deze vraag doet iets bijzonders: hij breekt het patroon van zelfveroordeling. Opeens verschuift het perspectief. Klanten ontdekken dat hun gedrag logisch is, en vaak zelfs briljant – alleen niet op de juiste plek.
NLP leert ons dat betekenis nooit vaststaat. Alles wat je ervaart krijgt betekenis door de context waarin je het plaatst. Verander je de context, dan verandert de betekenis. En daarmee je gevoel, je gedrag, je reactie.
Praktische NLP-toepassing: hoe je context herkadering zelf kunt doen
Wil je deze techniek zelf toepassen? Hier zijn drie praktische stappen:
- Identificeer het gedrag dat je frustreert. Bijvoorbeeld: “Ik trek me vaak terug in conflicten.”
- Stel jezelf de vraag: “Waar was dit gedrag ooit nuttig?” Misschien ontdekte je als kind dat stilte conflicten dempte in huis.
- Zoek een context waarin dit gedrag krachtig is. In crisissituaties waar snel kalmeren nodig is, is jouw terugtrek-reflex misschien goud waard.
Bonusstap: Vraag je vervolgens af welke alternatieve gedragingen je nu kunt inzetten, omdat je de context beter begrijpt.
Waarom deze techniek zo helend werkt
Mensen veranderen pas duurzaam als ze zich begrepen voelen – ook door zichzelf. Context herkadering is geen ‘positief denken’-truc. Het is een diepgaande manier van jezelf herprogrammeren. Vanuit compassie. Vanuit nieuwsgierigheid.
Je hoeft niets weg te duwen of te onderdrukken. Alles krijgt zijn plek – inclusief dat lastige gedrag.
En weet je wat het mooiste is? Zodra je inziet dat je gedrag ergens wél klopte, komt er ruimte om het in het hier en nu bij te sturen. Niet omdat je moet veranderen, maar omdat je het verdient om vrijer te zijn.
Van zelfverwijt naar zelfregie
Ik zie het keer op keer: zodra iemand zichzelf anders leert framen, verandert alles. Twijfel wordt bedachtzaamheid. Jaloezie wordt loyaliteit. Woede wordt passie.
Niet omdat het gedrag verandert, maar omdat de context verandert. En dus de betekenis. En dus jij.
Dus de volgende keer dat je denkt: “Waarom doe ik dit?”, stel jezelf dan eens een betere vraag:
“Waar was dit gedrag ooit precies wat ik nodig had?”
Alles wat je over jezelf denkt, is onderhandelbaar
Je bent geen optelsom van labels. Je bent een verhaalverteller. En jij bepaalt de context van dat verhaal.
Durf jij het script te herschrijven?
Wil je zelf aan de slag met context herkadering in je leven of werk? Stuur me een bericht – ik denk graag met je mee.
